Szanowni Państwo,
Zapraszamy na cykl wpisów merytorycznych dotyczących ciekawych zagadnień podatkowych pojawiąjących się w prowadzonych przez naszą kancelarię sprawach.
Instrumentalne wszczęcie postępowania karno-skarbowego nie zawiesi przedawnienia zobowiązania podatkowego?
Wielu przedsiębiorców zetknęło się sytuacją, gdzie organ podatkowy podjął działania w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego np. inicjując wszczęcie postępowania karno-skarbowego. Czy takie działanie zawsze będzie skuteczne?
Ostatnie orzecznictwo sądów administracyjnych nakazuje odpowiedzieć na to pytanie przecząco. W wyrokach w sprawach o sygn. akt: I FSK 42/20 oraz I FSK 128/20 NSA wskazał, że organy podatkowe dopuściły się nadużycia prawa – nadużyły swoich kompetencji wszczynając postępowanie karno-skarbowe w celu innym aniżeli cel tego postępowania, tj. wyłącznie po to aby zawiesić bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego: „(…) W szczególności za nieakceptowalną praktykę w demokratycznym państwie prawnym uznawane jest działanie organów podatkowych, które tuż przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego wszczynają postępowania karnoskarbowe w sprawie deliktu skarbowego wyłącznie celem zawieszenia biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania (…)”. W sytuacji zawieszenia biegu terminu przedawnienia powstaje stan niepewności podatnika, który nie wie, czy jego zobowiązanie podatkowe wygasło a przecież podatnik ma prawo oczekiwać, że upływ terminu przedawnienia spowoduje wygaśnięcie ewentualnych nieuregulowanych zobowiązań.
Ciekawe informacje na ten temat można znaleźć w raporcie podsumowującym wyniki badania danych uzyskanych w trybie dostępu do informacji publicznej którego autorami są Andrzej Ladziński, Joanna Waśko, Tomasz Burczyński, Wioletta Waśko, Kacper Kudlek pt. Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych – Analiza praktyki stosowania art.70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, w którym zostały przedstawione dane z 6 urzędów kontroli skarbowej, które wskazują że od 2008 r. do 2014 r. na wszystkie postępowania karne skarbowe wszczęte w trakcie postepowania kontrolnego ponad 90% tych postępowań zostało wszczętych w trakcie postępowania kontrolnego, którego przedmiotem było zobowiązanie przedawniające się z końcem danego roku. Co może wskazywać na to, że organy instrumentalnie wykorzystują instytucje wszczęcia postępowania zobowiązań podatkowych.
Czas pokaże jak powyższe orzecznictwo przełoży się na praktykę organów podatkowych. Jednakże otwiera ono podatnikom drogę do kwestionowania instrumentalnych działań fiskusa na drodze sądowej. NSA w ww. wyrokach wskazał, że koniecznym jest aby sądy administracyjne kontrolowały czy nie doszło do instrumentalnego wykorzystania art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych, co świadczy o tym, że sądy administracyjne w każdym przypadku powinny badać czy organy podatkowe nie wykorzystały wszczęcia postępowania karnego-skarbowego w sposób stanowiący nadużycie prawa.
Podsumowując, przedsiębiorca wobec którego organ podatkowy wszczął postępowania karno-skarbowe powinien zwrócić uwagę na to, czy powodem tego działania nie była wola zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, co stanowiłoby nadużycie prawa ze strony Organu. Elementem kwestionowania tego postępowania może być fakt, że zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców w przypadku przeprowadzenia kontroli, która jest niezbędna w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, Organ nie zawiadamia o zamiarze wszczęcia takiej kontroli, jak również nie stosuję się ograniczenia czasu trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym co oznacza, że taka kontrola może trwać dużo dłużej i może skutkować sztucznym wydłużaniem zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego.