Nieskuteczne doręczenie postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności bezpośrednio stronie, uchwała NSA z 7 marca 2022 r. o sygn. I FPS 4/21

Uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 7 marca 2022 r. o sygn. akt I FPS 4/21 przesądziła, że postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności doręczone stronie, która miała ustanowionego pełnomocnika, z naruszeniem art. 145 § 2 o.p., należy uznać za niewiążące w rozumieniu art. 212 w zw. z art. 239 tej ustawy także wtedy, gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niego zażalenie. Pomimo tego, że uchwała dotyczyła postanowienia o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności, to rozstrzygnięcie to będzie również stosowane do decyzji podatkowych, postanowień o wszczęciu postępowania karnoskarbowego oraz tytułów wykonawczych wydanych na mocy decyzji podatkowych.

Nieprawidłowe doręczenie decyzji skutkuje tym, że decyzja nie wchodzi do obrotu prawnego, a co za tym idzie nie wpływa na prawa i obowiązki jej adresata. (H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2020, art. 212) Co więcej, zgodnie z uchwałą NSA skutek ten występują również wtedy gdy strona lub jej pełnomocnik wnieśli od niej zażalenie.

Tym samym NSA rozstrzygnął zagadnienie prawne budzące wątpliwości w orzecznictwie jakim były konsekwencje naruszenia art. 145 § Ordynacji podatkowej związane z pominięciem ustanowionego w sprawie pełnomocnika przy doręczaniu rozstrzygnięć przez organ podatkowy. Dotychczas, również w orzecznictwie NSA, były wyrażane dwa sprzeczne poglądy. Jeden z nich zakładał, że  doręczenie decyzji z pominięciem pełnomocnika jest skuteczne, jeżeli nie wywołuje dla strony ujemnych skutków procesowych. Drugi natomiast opierał się na tym, że doręczenie decyzji z pominięciem pełnomocnika stanowi wadę kwalifikowaną decyzji, co powoduje, że decyzja taka nie istnieje w obrocie prawnym. W przywoływanej wyżej uchwale NSA wyraźnie opowiedział się za stosowaniem drugiego rozwiązania.

Podjęta uchwała ma ogólną moc wiążącą wynikającą z art. 269 § Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przepis ten nie pozwala żadnemu składowi sądu administracyjnego rozstrzygnąć innej sprawy w sposób sprzeczny ze stanowiskiem zawartym w uchwale powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skład, który nie podziela wspomnianego stanowiska, może jedynie ponownie przedstawić dane zagadnienie odpowiedniemu składowi powiększonemu. (B. Dauter [w:] A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, B. Dauter, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. II, LEX/el. 2021, art. 187).