Odpowiedzialność za przestępstwa skarbowe spółki

Odpowiedzialności karnej skarbowej podlegać może wyłącznie osoba fizyczna. Jej warunkiem jest możliwość przypisania sprawcy winy w czasie popełnienia czynu. Kto odpowiada więc za przestępstwa popełnione przez spółkę kapitałową?

Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się  sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, spółki.

Należy podkreślić, że osoba, która zajmuje się  sprawami spółki musi być uprawniona do samodzielnego podejmowania decyzji i ich realizacji. Wykonywanie wyłącznie polecenia osoby przełożonej lub osoby, której interesy reprezentuje, nie może skutkować do odpowiedzialności.

W orzecznictwie wskazuje się, że do powyższego katalogu należą przede wszystkim prezesi zarządu. Skoro zarząd spółki prowadzi sprawy tej spółki, a pracami kieruje jego prezes, to jeżeli nie powierzono spraw spółki jako płatnika podatku od wynagrodzeń osób fizycznych (zaliczek na ten podatek) innemu z członków zarządu albo kierownikowi innej komórki organizacyjnej firmy, prezes zarządu spółki jest tą osobą, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi w powyższym zakresie.

Jeśli natomiast w spółce wyznaczone są osoby, do których obowiązków należy obliczanie i pobieranie podatków oraz terminowe wpłacanie organowi podatkowemu pobranych kwot i osoby te został zgłoszone właściwemu organowi podatkowemu (zgodnie z art. 31 Ordynacji podatkowej), to odpowiedzialność karna spoczywa na tych osobach (tak SN w wyroku z dnia 2 lipca 2002 r., sygn. IV KK 164/02).

Za przestępstwa i wykroczenia skarbowe może więc odpowiadać np. osoba zajmująca się obsługą księgową podatnika, czy doradca podatkowy zajmujący się, na podstawie umowy, sprawami gospodarczymi (w tym także finansowymi) – tak Sąd Najwyższy z dnia 22 lutego 2006 r. o sygn. akt III KK 213/05.

Odpowiedzialność karna za przestępstwa i wykroczenia skarbowe nie może być natomiast swobodnie przerzucana. Konieczne jest wskazanie i ścisłe skonkretyzowanie danego obowiązku wynikającego z przepisów prawa lub umowy z konkretną osobą.