Wznowienie postępowania podatkowego jako instrument w sporze z organem podatkowym

Nawet wydanie ostatecznej decyzji podatkowej, z której wynika obowiązek zapłaty podatku, nie zamyka drogi do podważenia zawartego w tej decyzji rozstrzygnięcia. Oczywiście jest to możliwe na drodze sądowoadministracyjnej. Natomiast równolegle istnieje często pomijana przez podatników ścieżka administracyjna (podatkowa), która może skutkować wyeliminowaniem decyzji z obiegu prawnego. Instrumentem pozwalającym zaingerować w wynik zakończonego już postępowania podatkowego jest wznowienie postępowania podatkowego, dzięki czemu możliwe jest nawet uchylenie decyzji podatkowej.

Wznowienie postępowania jest możliwe po wydaniu ostatecznej decyzji podatkowej, o ile wystąpiła przynajmniej jedna z 11 przesłanek wskazanych w art. 240 ordynacji podatkowej.

Z punktu widzenia podatnika dość elastyczną przesłanką jest pojawienie się nowych okoliczności faktycznych lub dowodów, które istniały w dacie wydawania decyzji ale nie były znane organowi (np. zeznania świadków utrwalone w protokole przesłuchania, dokumentacja transportu, wyrok sądu).

Istotny jest moment ujawnienia danej okoliczności rozumiany jako moment jej udostępnienia organowi (wyrok NSA w Warszawie z 26.04.2000 r., III SA 1454/99.

Wznowienie nie skutkuje ponownym, całościowym rozpoznaniem sprawy. Badaniu podlega to, na ile nowy dowód wpływa na prawidłowość wydanej pierwotnie decyzji ponieważ Celem wznowionego postępowania jest „ustalenie, czy postępowanie zwykłe było dotknięte określonymi wadami, następnie usunięcie ewentualnych wadliwości zakończonego postępowania zwykłego, a także ustalenie, czy i w jakim zakresie wadliwość postępowania zwykłego wpłynęła na byt prawny decyzji ostatecznej wydanej w postępowaniu zwykłym” (wyrok WSA w Gliwicach z 10.04.2009 r. o sygn. III SA/Gl 909/08). Stąd zastosowanie wznowienia zależy w dużej mierze od porównania uzasadnienia decyzji ostatecznej z okolicznościami, które są ujawniane później.

Konsekwencją uznania przez organ podatkowy, że ujawniony dowód podważa pierwotne rozstrzygnięcie jest uchylenie ostatecznej decyzji, co wtórnie może skutkować zniesieniem obowiązku podatkowego.

Na gruncie aktualnego orzecznictwa nie powinno mieć też większego znaczenia to, że ostateczna decyzja podatkowa została wcześniej zaskarżona do sądu administracyjnego. Nie dochodzi bowiem do zbiegu uprawnień do weryfikacji decyzji. Wznowione postępowanie podlega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowoadministracyjnego (orzeczenie sądu ma w stosunku do kontrolowanej charakter zagadnienia wstępnego).